Scenariusze lekcji
W ręce nauczycieli oddajemy scenariusze lekcji, przygotowane przez doświadczonych tłumaczy i dydaktyków. Jesteśmy pewni, że pomysły naszych autorów zainspirują do pochylenia się nad tematem przekładu i podpowiedzą, jak rozmawiać o twórczości translatorskiej na lekcjach literatury.
Scenariusze publikujemy na licencji CC BY-NC 4.0, co znaczy, że korzystanie z nich jest wolne od jakichkolwiek opłat.
Za kogo mówimy, kiedy tłumaczymy? Jak nie wykluczać w przekładzie?
Każdy rodzaj tekstu można uczynić jak najbardziej inkluzywnym, pojemnym i otwartym na każdego, kto z tekstu korzysta. Celem tej lekcji jest zapoznanie się z zagadnieniami podobieństw i różnic językowych w zakresie wybierania form inkluzywnych. Uczestnicy warsztatów zapoznają się z różnymi formami językowymi, zobaczą różnorodność możliwych rozwiązań w zależności od celu wypowiedzi – inne rozwiązania są możliwe w tekście stylizowanym, literackim, oficjalnym czy reklamowym. Autorka scenariusza: Aga Zano.
Zobacz scenariusz
Pięć wersji Orwella. O przekładzie literackim na przykładzie „Roku 1984” George’a Orwella
Celem lekcji jest uświadomienie uczniom, że oryginał dzieła literackiego jest tylko jeden, ale przekładów może być wiele – a każdy inny. Rozbudzenie zaciekawienia pracą tłumaczy i tłumaczek literatury oraz pokazanie na przykładzie "Roku 1984" kilku typowych problemów, z jakimi zmagają się na co dzień tłumacze i tłumaczki literatury. Autorka scenariusza: Dorota Konowrocka-Sawa.
Zobacz scenariusz
Przetłumacz sobie wiersz z ukraińskiego!
Uczniowie wcielą się w rolę tłumaczy i to w dodatku z języka, którego nie znają. Korzystając z tabelki z polską transkrypcją ukraińskiej cyrylicy, odczytają, a następnie przetłumaczą na język polski dwa wiersze Ołeha Kocarewa napisane w 2022 roku, po inwazji Rosji na Ukrainę. Lekcja przeznaczona dla klas 4–8 szkoły podstawowej. Autorka scenariusza: Aneta Kamińska.
Zobacz scenariusz
Czy Kot z Cheshire i Znikot to ten sam kot?
Tłumacz musi mieć tzw. lekkie pióro, odwagę tworzenia, a do tego dziennikarską dociekliwość, która pozwoli mu odkryć, co autor chciał naprawdę powiedzieć. Na przykładzie przekładu imion bohaterów literackich (m.in. w "Alicji w krainie czarów" Lewisa Carrola) omawiane są typowe problemy, z jakimi zmagają się na co dzień tłumacze literatury. Scenariusz przeznaczony dla klas IV-VIII. Autorka scenariusza: Dorota Konowrocka-Sawa
Zobacz scenariusz
Zrozumieć nastolatki – w oryginale i w przekładzie
Tłumacz nie przepisuje tekstu, lecz tworzy jego nową wersję, wybierając najlepsze rozwiązania, które czasem mogą dość daleko odbiegać od oryginału. Na przykładzie fragmentów powieści młodzieżowych uczniowie poznają strategie tłumaczy i przekonają się, jak ważna jest znajomość nie tylko języka oryginału, ale też języka polskiego. Autorka scenariusza: Kaja Makowska.
Zobacz scenariusz
Przekład dzieła literackiego: sztuka czy rzemiosło?
Żaden tłumacz nie działa w próżni. Każdy z nich pracuje w jakiejś konkretnej przestrzeni językowej, kulturowej i społecznej, do której przynależy. Co wpływa na kształt tekstu? Jakie znaczenie w przekładzie ma wrażliwość na subtelności językowe oraz predyspozycje i kompetencje? Na te i wiele innych pytań spróbujemy odpowiedzieć pracując z przekładami "Małego Księcia" Saint-Exupéry'ego. Autorka scenariusza: Renata Niziołek
Zobacz scenariusz
Przekład tekstu literackiego: trudny orzech do zgryzienia czy bułka z masłem?
Mówi się, że młodzież czyta coraz mniej. To nie do końca prawda, ponieważ wielu nastolatków czyta naprawdę dużo, w wieku dwunastu czy trzynastu lat mając już za sobą lekturę najbardziej popularnych pozycji dla dzieci i młodzieży. Widząc anglojęzyczne wersje przeczytanych już po polsku książek, okazują żywe zainteresowanie i zastanawiają się, czy ich znajomość języka obcego jest już na tyle dobra, by udało im się przeczytać daną książkę w oryginale. Warto więc pokazać im, jak wygląda praca tłumacza i zachęcić do własnej kreatywnej pracy z językiem.
Scenariusz przeznaczony dla klas V-VII. Autorka scenariusza: Aleksandra Brożek-Sala.
Zobacz scenariusz
Praca z przekładem „Jądra ciemności” Josepha Conrada
Znamy sześć przekładów "Jądra Ciemności" Josepha Conrada oraz jego spolszczenie pióra Jacka Dukaja. Lekcja ma pomóc w uświadomieniu uczniom, że dzieła literatury światowej nie istnieją w jednej, ustabilizowanej i na zawsze nam danej formie – dotyczy to wielu pozycji z licealnych list lektur i warto pamiętać o tym przy ich omawianiu. Autorka scenariusza: Magda Heydel.
Zobacz scenariusz
Chirurg czy paranoik? O pracy tłumacza
Przekład tekstu artystycznego – wiersza, powieści, sztuki, filmu, komiksu – jest tak złożonym procesem, że można sądzić, iż wkrótce pozostanie jedną z niewielu prac, w której maszyna nie będzie w stanie zastąpić człowieka.
Na czym polega wspomniana złożoność? Autor scenariusza: dr hab. Tomasz Swoboda
Zobacz scenariusz
Literatura w przekładzie, przekład w literaturze (na przykładzie polskich „Hamletów”)
By tłumaczyć nie wystarczy znać obcy język - przekład to działalność twórcza. Jak pokazać uczniom, że każdy przekład jest interpretacją - jednym z wielu możliwych, konkurencyjnych lub uzupełniających się odczytań oryginalnego dzieła? Autorka scenariusza: Zofia Ziemann.
Zobacz scenariusz